راه های درمان وسواس
وسواس OCD یک اختلال روانی شایع است که با افکار مزاحم و تکرار شونده که با وسواس های فکری و رفتارهای تکراری همراه است. این اختلال می‌تواند زندگی روزمره فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و باعث کاهش کیفیت زندگی شود. خوشبختانه، روش‌های درمانی موثری برای مدیریت و درمان وسواس وجود دارد. در این مقاله از آرکا مایند، به بررسی راه های درمانی بیماری وسواس، زمان درمان و جنبه‌های مختلف آن می‌پردازیم.
وسواس چیست ؟
وسواس که به نام علمی اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) شناخته میشود، یکی از اختلالات اضطرابی شایع است که مانند یک چرخه معیوب عمل میکند. این اختلال دو مولفه اصلی دارد که به طور متقابل یکدیگر را تقویت میکنند:
1. وسواس های فکری (Obsessions)
این ها افکار، تصاویر یا تکانه های ناخواسته، مزاحم و تکرارشونده ای هستند که به طور مداوم به ذهن فرد هجوم می آورند. این افکار معمولا :
- کاملا ناخواسته و خارج از کنترل هستند
- باعث اضطراب یا ناراحتی شدید میشوند
- محتوای آنها اغلب با ارزش های شخص در تضاد است
- فرد میداند این افکار محصول ذهن خودش هستند
2. وسواس های عملی (Compulsions)
این ها رفتارهای تکراری یا اعمال ذهنی هستند که فرد احساس میکند مجبور به انجام آن هاست و نا خودآگاه است. این رفتارها :
- معمولا در پاسخ به وسواس های فکری انجام میشوند
- هدفشان کاهش اضطراب یا جلوگیری از یک رویداد ترسناک است
- اغلب افراطی و نامتناسب با خطر واقعی هستند
- ممکن است شامل قواعد سفت و سختی باشند
چطور وسواس را درمان کنیم ؟
درمان وسواس نیازمند یک رویکرد چند و جهی است که معمولا شامل ترکیبی از روش های تخصصی می شود. مهم ترین نکته این است که وسواس یک مشکل قابل درمان است و افراد بسیاری توانسته اند با کمک روش های علمی بر آن غلبه کنند. درمان های مؤثر معمولاً بر تغییر الگوهای فکری، تعدیل رفتارها و در برخی موارد تنظیم زیست شیمی مغز تمرکز دارند. که در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد :
درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری یکی از مؤثرترین روش های درمان وسواس است. این روش شامل دو بخش اصلی است که در مرحله اول به فرد برای شناسایی و تغییر افکار منفی و وسواسی خود کمک میشود و در مرحله بعد فرد به تدریج با موقعیت هایی که باعث اضطراب میشوند مواجه می شود و از انجام رفتارهای تکراری جلوگیری می کند.
مثلا فردی که وسواس تمیزی دارد، ممکن است از لمس دستگیره در اجتناب کند. در این موقعیت درمانگر از او می خواهد دستگیره را لمس کند و سپس از شستن دست ها خودداری کند تا کم کم عادت کند و اضطراب به تدریج کاهش یابد.
زمان لازم برای درمان معمولا ۱۲ تا ۲۰ جلسه هفتگی است، اما این مدت بسته به شدت وسواس متفاوت است.
دارو درمانی
داروهای ضدافسردگی، به ویژه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین، سرترالین و فلووکسامین، اغلب برای کاهش علائم وسواس تجویز میشوند. این داروها به تعادل مواد شیمیایی مغز کمک می کنند و اضطراب و وسواس را کاهش می‌دهند.
مثلا فردی که افکار وسواسی درباره آسیب رساندن به دیگران دارد، ممکن است با مصرف سرترالین، این افکار کاهش یابد.
زمان لازم برای درمان با دارو و بهبود علائم معمولا ۴ تا ۶ هفته پس از شروع دارو مشاهده می شود، اما ممکن است چندین ماه ادامه یابد.
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)
این روش درمانی بر پذیرش افکار وسواسی بدون قضاوت و تمرکز بر ارزش های زندگی فرد تاکید دارد. هدف ACT این است که فرد یاد بگیرد با افکار وسواسی کنار بیاید بدون اینکه اجازه دهد این افکار رفتارش را کنترل کنند.
مثلا فردی که وسواس چک کردن قفل در دارد، یاد می گیرد که این افکار را بپذیرد اما به جای چک کردن مکرر، بر ارزش هایی مانند امنیت خانواده تمرکز کند.
زمان درمان این روش به صورت جلسات هفتگی و به مدت ۸ تا ۱۲ هفته طول میکشد.
درمان روان پویشی
این روش درمانی بر ریشه های ناخودآگاه وسواس تمرکز دارد و سعی میکند تعارضات درونی و تجربیات گذشته فرد را که ممکن است به وسواس منجر شده اند، بررسی کند و آنها را ریشه ای حل کند.
مثلا فردی که در کودکی تحت فشار شدید برای کمال‌گرایی بوده است، ممکن است در بزرگسالی دچار وسواس شود. درمانگر به او کمک می کند تا این الگوها را درک و تغییر دهد.
زمان درمان این روش ممکن است چندین ماه تا چند سال طول بکشد و فرآیندی طولانی است.
درمان گروهی
گروه های حمایتی و درمانی می‌توانند به افراد مبتلا به وسواس کمک کنند تا تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و از حمایت اجتماعی برخوردار شوند. این روش به ویژه برای افرادی که احساس تنهایی می کنند مفید است.
مثلا در یک گروه درمانی، افراد می توانند درباره چالش های خود در مواجهه با وسواس صحبت کنند و راه حل های عملی از دیگران یاد بگیرند.
جلسات گروهی معمولاً به صورت هفتگی و به مدت چند ماه برگزار می شوند.
نتیجه گیری
با انتخاب روش مناسب و پیگیری مداوم، بسیاری از افراد می توانند علائم وسواس خود را کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با وسواس دست و پنجه نرم می کنید، مهم است که از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
برای اطلاعات بیشتر درمورد وسواس و خواندن مقالات آموزشی با آرکا مایند همراه باشید.
دیدگاهتان را بنویسید